Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

Historia jednego gniazda

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych symboli początku wiosny jest przylot bocianów białych, kojarzonych z odrodzeniem się przyrody i odnową życia. Dawniej wierzono, że bociany posiadają specjalne klucze, którymi otwierają ziemię budząc ją z zimowego odrętwienia i zachęcając do wzrostu wszelkie rośliny. Domy, w których zawitały „ptaki z duszą” miały zapewnione w nadchodzącym roku zdrowie, urodzaj i szczęście. Nic więc dziwnego, że witano je radośnie „busłowymi łapami” i nawoływano do założenia gniazd w obejściu.

Dzisiaj jednak tradycje te wymierają, dachy pokryte strzechą należą do rzadkości, a bociany coraz częściej zamieniają wiejskie stodoły na słupy energetyczne.

Są jednak ludzie, którzy od lat dbają, żeby nie zabrakło u nich miejsca dla powracających z dalekich zimowisk ptaków i sami wychodzą z inicjatywą, aby je wspomóc.

Pan Antoni Tarasewicz – mieszkaniec Jałowa, niewielkiej wsi położonej na wyspie wśród biebrzańskich bagien – pamięta gniazdo bocianów od zawsze. Kiedyś było jednym z kilku, teraz jest jedynym w tej części wsi. Początkowo, przez ponad 30 lat znajdowało się na drewnianym budynku przeznaczonym na suszarnię tytoniu. Po remoncie dachu bociany, zachęcone specjalnie przygotowaną konstrukcją, kontynuowały swoje rodzicielskie obowiązki. Później, w latach dziewięćdziesiątych, kiedy konieczna była rozbiórka budynku, gospodarze ponownie zaaranżowali przeniesienie gniazda na znajdujący się na posesji jesion. Przycięto jego wierzchołek, zaś do budowy platformy użyto brony i gałęzi. Mijały lata, gniazdo powiększało swoje rozmiary, rosła też liczba młodych bocianów w nim odchowanych.

Ze względów bezpieczeństwa, na początku tego roku z drzewa zrzucono kilkudziesięcioletnie, ciężkie gniazdo, zaś uschnięty całkowicie jesion wycięto.

Jednak to nie koniec historii gniazda. Pan Antoni wraz z synem Maciejem podtrzymując trzypokoleniową (a może i dłuższą) tradycję, z pomocą pracowników Straży Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz Posterunku Energetycznego w Dąbrowie Białostockiej na terenie posesji ustawili słup wolnostojący oraz przenieśli część materiału gniazdowego. Przy tak troskliwej opiece pozostaje nam z niecierpliwością czekać na szczęśliwy powrót bocianiej pary i udany sezon lęgowy.

Składamy serdecznie podziękowania wszystkim zaangażowanym w akcję: Wiesławowi Borodziukowi (pomoc przy montażu słupa), Karolowi Powajbo, Tomaszowi Zaniewskiemu, Piotrowi Żołobko (PE Dąbrowa Białostocka), Markowi Żdanukowi, Pawłowi Pawłowskiemu (BbPN), a w szczególności rodzinie Państwa Tarasewiczów.

Czy wiesz, że…:

- bocian biały (Ciconia ciconia) podlega w Polsce ścisłej ochronie gatunkowej, jest też chroniony na mocy Konwencji Bońskiej, Berneńskiej, Ramsarskiej i wymieniony w tzw. dyrektywie ptasiej Unii Europejskiej

- co czwarty bocian biały jest „Polakiem” – Polska jest jednym z najważniejszych terenów lęgowych tego gatunku w Europie

- przeciętna długość życia bociana (z pominięciem ptaków, które zginęły w pierwszym roku życia, kiedy śmiertelność jest bardzo wysoka) wynosi 8-9 lat. Statystycznie jedna para bocianów w ciągu życia ma szansę odbyć 4-5 lęgów i odchować do 15 piskląt.

- średnia waga bocianiego gniazda wynosi ok. 400 kg, najbardziej pokaźne ważyć mogą nawet do 2 ton

- śmieci pozostawione przez ludzi, takie jak plastikowe torebki, sznurki, które wbudowują dorosłe ptaki w gniazdo są śmiertelnym zagrożeniem, zwłaszcza dla ich piskląt 

- mimo powszechnego przekonania, żaby stanowią znikomą część diety bociana, jest on pokarmowym oportunistą – nie pogardzi drobnymi ssakami, pisklętami ptaków, rybami, gadami, dżdżownicami czy dużymi owadami

- bociany odchowując 4 pisklęta muszą dostarczyć im ok. 3 kg pożywienia dziennie, dlatego ważna jest ochrona ich naturalnych żerowisk – łąk i terenów podmokłych

- „busłowe łapy” – to ciasto drożdżowe w kształcie bocianich łap (lud. buseł – bocian), pieczone tradycyjnie we wschodniej Polsce na początku wiosny. Wkładając je do gniazd zachęcano przylatujące ptaki do pozostania w gospodarstwie.

• autor: Justyna Pińkowska, zamieściła: Beata Głębocka