Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

Jeże w ORZ

W czerwcu do ośrodka rehabilitacji zwierząt w Biebrzańskim Parku Narodowym trafiły dwa młode jeże. Zwierzęta zostały znalezione, kiedy głodne wyszły z gniazda szukać matki. Niestety okazało się, że ich matka zginęła pod kołami samochodu. Osoba, która znalazła siedem osieroconych maluchów postanowiła sama się nimi zaopiekować. Jednak odchowywanie młodych jeży jest wyjątkowo trudne. Dopiero kiedy nieprawidłowo żywione i utrzymywane zwierzęta zaczęły słabnąć i tracić na wadzeich, ich opiekun skontaktował się z ośrodkiem. Niestety dla piątki rodzeństwa było już za późno, do ośrodka trafiły tylko dwa jeże. Natychmiast zapewniliśmy im ciepłe schronienie i właściwy pokarm. Udało nam się je uratować.

Opieka nad młodymi jeżami jest dużym wyzwaniem. Przez pierwsze tygodnie maluchy należy karmić preparatem mlekozastępczym dla szczenąt, podawanym z butelki co kilka godzin. Po każdym posiłku trzeba, naśladując jeżową mamę, masować im brzuszki, aby zapobiec wzdęciom. W następnych tygodniach można zacząć wprowadzać jeżom stały pokarm. Codziennie należy kontrolować przyrosty masy ciała maluchów, co pozwala na określenie, czy zwierzęta rosną prawidłowo. Codziennie należy również dbać o higienę jeży oraz czystość w ich otoczeniu. Dopiero po ukończeniu około 6 tygodni, kiedy osiągną właściwą masę ciała, jeże będą mogły wrócić do środowiska naturalnego.

Historia siedmiu małych jeży pokazuje, jak ważne jest zapewnienie właściwej opieki osieroconym dzikim zwierzętom. Nie próbujmy sami podejmować się tego zadania, nawet jeżeli wydaje nam się, że to przecież nic trudnego. Jeżeli znajdziemy osierocone dzikie zwierzę, przekażmy je do najbliższego ośrodka rehabilitacji zwierząt lub innej instytucji zajmującej się niesieniem pomocy dzikim zwierzętom, gdzie zostaną otoczone właściwą opieką i będą miały szansę wrócić do srodowiska naturalnego. Pamiętajmy, że dzikie zwierzęta nie są naszą własnością, a przetrzymywanie ich bez zgody odpowiednich organów jest zabronione.

Na koniec kilka słów o jeżach. Są to zwierzęta powszechnie lubiane, jednak niewiele wiemy o ich życiu i zwyczajach. Jeże należą do ssaków owadożernych. Żywią się głównie bezkręgowcami w różnych stadiach rozwoju, urozmaicając dietę kręgowcami: płazami, gadami, pisklętami ptaków i drobnymi ssakami. Owoce mogą być dodatkiem do ich diety, jednak jeże nie transportują jabłek na grzbiecie!

Jeże trudno jest pomylić z innymi zwierzętami, ich charakterystyczne cechy budowy ciała, takie jak wydłużony pyszczek zakończony wilgotnym nosem, małe oczy, okrągłe uszy, krótki ogonek oraz oczywiści kolce, sprawiają, że łatwo je rozpoznać. Kolce służą jeżom do obrony. Zwykle, w przypadku zaniepokojenia nie uciekają, tylko zwijają się w kulkę. Jest to możliwe dzięki silnym mięśniom pozwalającym jeżom zwinąć się w kulkę i trwać w tej pozycji tak długo, jak to jest konieczne… nawet kilka miesięcy podczas hibernacji!

Jeże są aktywne o zmierzchu i nocą. W dzień śpią w gniazdach umoszczonych z suchych liści i trawy. Zwierzęta te są samotnikami. Jedynie w okresie rozrodczym łączą się na krótko w pary. Samice wydają na świat potomstwo dwukrotnie w ciągu roku, w czerwcu i sierpniu, rodzą od 1 do nawet 9 młodych. Młode jeże rodzą się z miękkimi kolcami ukrytymi pod skórą, z wiekiem kolce wychodzą i twardnieją. U samic, w trakcie karmienia młodych, zwiększa się zapotrzebowanie energetyczne, dlatego zdarza się, że żerują również w dzień. Młode jeże w wieku 3 tygodni zaczynają żerować z matką. Po ukończeniu 6 tygodnia życia są zdane na siebie.

Jesienią jeże intensywnie żerują, gromadząc na zimę zapasy energii w postaci tkanki tłuszczowej. Przygotowują sobie również miejsce do zimowego snu. W październiku lub listopadzie, kiedy temperatura powietrza znacznie się obniża, rozpoczynają sen zimowy, czyli hibernację. W czasie hibernacji procesy fizjologiczne zwalniają, spada temperatura ciała, liczba uderzeń serca oraz liczba oddechów. Hibernacja pozwala jeżom na przetrwanie zimy, okresu, w którym brakuje pożywienia. Zgromadzone zapasy energii wystarczają jezom na pokrycie zmniejszonego w czasie snu zapotrzebowania energetycznego. Jeże, które nie zdążą zgromadzić odpowiedniej ilości tkanki tłuszczowej nie przeżywają zimy. Budzą się zbyt wcześnie i giną poszukując pokarmu. Jezeli znajdziemy zimą aktywnego jeża, możemy mu pomóc przenosząc go do ciepłego pomieszczenia i dokarmiając aż do wiosny. Wiosną jeże budzą się i rozpoczynają kolejny sezon aktywności.

Jednak pomimo całej naszej sympatii do tych pożytecznych zwierząt, nie ułatwiamy im życia. Ze strony człowieka zagrażają im:

• ruch kołowy,
• wypalanie traw,
• palenie stert liści i gałęzi, w których jeże znalazły schronienie,
• nieostrożne koszenie, szczególnie blisko zakrzaczeń, w których jeże spędzają dzień,
• pułapki, takie jak odkryte studzienki czy oczka wodne ze stromymi brzegami,
• pestycydy i trutki na zwierzęta będące pokarmem jeży,
• psy biegające bez nadzoru,
• chuligani.

Jak możemy pomóc jeżom? Przede wszystkim nie szkodzić! Ponadto, mając własny ogród, możemy uczynić go przyjaznym dla jeży. Wystarczy pozostawić część ogrodu lekko zaniedbaną, z nieskoszoną trawą i zeschniętymi liśćmi, które stanowią schronienie dla jeży. Siatkę zamontować tak, aby jeże mogły swobodnie sie przemieszczać. Zakryć studzienki i inne otwory w ziemi, do oczka wodnego o stromych brzegach wstawić pochyłą deseczkę, aby jeże mogły wydostać się z pułapki. Jeże to bardzo pożyteczne zwierzęta, na pewno odwdzięczą się nam za tak przygotowany ogród.

Zapraszamy również do zapoznania się z artykułem: „Młode dzikich zwierząt - czy na pewno potrzebują naszej pomocy?”

• autor: Agnieszka Tylkowska, data: 2017-06-26