Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

Uwaga, uwaga nadchodzi …Jesień zawitała nad biebrzańskie bagna i torfowiska. Nie oznacza to jednak, że nic się nie dzieje. Kwitnie kilka bardzo ciekawych gatunków roślin. O jednej z nich, niezwykle rzadkiej – niebielistce, już kiedyś pisałem. Dwie pozostałe są w Naszym Parku całkiem często spotykane. Zarówno goryczka jak i niebielistka są pod ścisłą ochroną!

 

Dziewięciornik błotny (Parnassia palustris)

Jego niezwykłe kwiaty zapylane są przez owady – nic w tym niezwykłego. Występuje tu jednak dosyć ciekawy mechanizm ich przywabiania. Otóż kwiat zwraca uwagę przelatującego nieopodal owada atrakcyjnie wyglądającymi – błyszczącymi jak kropelki miodu, ale tylko je imitującymi nektariami! Błyszczące kulki występują na szczytach odgałęzień tzw. staminoidów. Z tym oszukiwaniem owadów przez kwiaty dziewięciornika nie jest jednak tak do końca źle, ponieważ prawdziwe nektaria – produkujące nektar są jednak obecne, ale dopiero u podstawy tych fałszywych. Skomplikowane i wyrafinowane? Być może wygląda to tak tylko z perspektywy naukowca – człowieka obserwatora, a w rzeczywistości może być oczywiście całkiem inaczej!  

 

Niebielistka trwała (Swertia perennis)

I tym razem będzie o pysznym nektarze. Być może pysznym – bo czy ktoś oprócz pszczół i mrówek, które zapylają kwiaty niebielistki próbował tego specyfiku? W przypadku niebielistki nektaria są tylko i wyłącznie prawdziwe, ale za to dosyć głęboko ukryte – otulone wręcz pęczkami włosków. Występują po dwa, u podstawy każdego z 4 lub 5 płatków korony. Są to prawdziwe puchary, wypełnione „ambrozją” i przyozdobione frędzelkami …

Przypominam (rok temu o tym donosiłem), że odnalezione nad Biebrzą stanowisko niebielistki jest swego rodzaju sensacją botaniczną! Poza naszymi górami gdzie jest stosunkowo często spotykana (ale jej górski podgatunek), znanych jest tylko kilka jej niżowych populacji. Mamy się czym pochwalić i możemy być dumni …

 

Goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe)

Razem z wcześniej wspomnianą niebielistką należy do elitarnej – nielicznej nad Biebrzą rodziny goryczkowatych (Gentianaceae). Korona kwiatu goryczki jest szerokodzwonkowata, niebiesko-fioletowa, zrośnięta z 5 płatków. Na wewnętrznej powierzchni płatków łatwo zauważyć skupienia drobnych plamek (złotych z jaśniejszym obrzeżeniem). Właściwie to do tej pory nie wiemy jaka może być ich funkcja i znaczenie. Niektórzy twierdzą, że są drogowskazem do źródeł nektaru … Z goryczką wąskolistną wiąże się także o wiele bardziej niezwykła tajemnica. Związana jest ona z biologią rzadkiego gatunku motyla – modraszka alkona (Maculinea alcon), który składa jajeczka na kwiatach tej właśnie goryczki. Na dalszy ciąg tej skomplikowanej zależności – z braku miejsca – odsyłam do internetu …

 

Tekst i fotografie: Cezary Werpachowski, BbPN <cezarbot@cksr.ac.bialystok.pl>