Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

Co to jest sieć Natura 2000 i jaka jest jej historia

Wraz z dynamicznym rozwojem gospodarczym Europy w ostatnim stuleciu, przyroda całego kontynentu stała się coraz bardziej zagrożona. Od kilkudziesięciu lat podejmowane były próby skoordynowania na drodze prawnej wysiłków różnych krajów europejskich w zakresie ochrony przyrody. Jednym z pierwszych znaczących aktów określających międzynarodowe normy w ochronie przyrody była Konwencja Ramsarska, odnosząca się do ochrony obszarów wodno-błotnych (1971 r.). Za nią przyszły inne, z których największe znaczenie mają Konwencja Bońska (1979 r.) i Berneńska (1982 r.). Mimo to obserwowano zmniejszanie się różnorodności biologicznej na różnych poziomach organizacji życia całego globu. W rezultacie, w 1992 r. podpisano Konwencję o różnorodności biologicznej (tzw. Konwencję z Rio), odnoszącą się do ochrony całego bogactwa przyrodniczego Ziemi. Celem tej konwencji jest ochrona różnorodności biologicznej, zrównoważone wykorzystywanie jej elementów i gospodarowanie nimi, a także sprawiedliwy podział korzyści czerpanych z zasobów genetycznych.

Sieć Natura 2000 to sposób na wypełnienie zobowiązań Unii Europejskiej, nałożonych przez Konwencję z Rio. Podstawę prawną sieci Natura 2000 stanowią dwa akty prawne:

• Dyrektywa Rady 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 roku o ochronie dzikich ptaków - tzw. Dyrektywa Ptasia
• Dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 roku o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory - tzw. Dyrektywa Siedliskowa.

Przewidują one stworzenie systemu obszarów, połączonych korytarzami ekologicznymi, tworzących razem spójną funkcjonalnie sieć ekologiczną. Jej zadaniem jest utrzymanie różnorodności biologicznej przez ochronę najcenniejszych, najrzadszych elementów przyrody, ale też najbardziej typowych, wciąż jeszcze powszechnych układów przyrodniczych, charakterystycznych dla poszczególnych regionów biogeograficznych. Tworzenie takiej sieci jest obowiązkiem każdego kraju członkowskiego UE, gdyż dyrektywy unijne mają charakter tzw. "twardego prawa" - a więc musza być przestrzegane pod groźbą sankcji finansowych.

1 maja 2004 roku Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej. Oznacza to równe prawa, ale i równe obowiązki. Wśród zobowiązań podpisanych przez Polskę w traktacie akcesyjnym umieszczono między innymi zapis dotyczący utworzenia na naszym terytorium Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Zgodnie z artykułem 6 obowiązującej ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r., jedną z form ochrony przyrody w Polsce jest obszar Natura 2000. Wyróżnia się dwa typy obszarów:

1. obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) - przedmiotem ochrony są występujące w nich populacje ptaków z załącznika I oraz z załącznika II Dyrektywy Ptasiej, wraz z ich siedliskami;
2. specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) - przedmiotem ochrony są siedliska przyrodnicze (ekosystemy) z załącznika I oraz populacje i siedliska roślin i zwierząt z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej

Jeden i ten sam obszar może mieć "podwójny status" - obszaru ochrony siedlisk i ptaków. Obszary specjalnej ochrony ptaków i specjalne obszary ochrony siedlisk mogą także częściowo się nakładać. Obszary Natura 2000 mogą nakładać się z innymi formami ochrony przyrody przewidzianymi ustawą (np. obejmować park narodowy lub jego część, podobnie park krajobrazowy, rezerwat przyrody itd.).
Projekt sieci obszarów Natura 2000 opracowuje Minister Środowiska, zasięgając przy tym opinii właściwych dla poszczególnych obszarów rad gmin.

Na mocy Rozporządzenia z 21 lipca 2004 r. (Dz. U. Nr 229, poz. 2313) Minister Środowiska wyznaczył do tej pory 72 obszary specjalnej ochrony ptaków, wśród których znalazł się min. OSO pod nazwą Dolina Biebrzy, oznaczony kodem PLC 200001. W początkach maja 2004 roku Minister Środowiska przesłał Komisji Europejskiej projekt obejmujący 184 specjalne obszary ochrony siedlisk. Znalazł się wśród nich min. SOO Dolina Biebrzy (zajmujący powierzchniowo ten sam obszar co OSO Dolina Biebrzy). Trwają prace nad uzupełnieniem tej listy o dalsze obszary, ponieważ wybór ten nie jest jeszcze wystarczający dla ujęcia wymagających ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych w skali Polski.
 

drukuj (Co to jest sieć Natura 2000 i jaka jest jej historia)

• autor: I.Naliwajek