Podglądane z satelity … czyli kto nad Biebrzą jest najstarszy?
Na początek sprecyzujmy pytanie. Nie chodzi ani o człowieka ani o przekopnicę. Ta ostatnia co prawda żyje nad Biebrzą, a jej wiek oceniany jest na co najmniej 230mln lat – pisałem o tym dziwnym zwierzątku ponad 2 lata temu, ale nie widać jej z kosmosu.
Jaki w takim razie organizm może uchodzić za najstarszy w sensie bezwzględnym? Któreś z drzew? Wiek najstarszych naszych biebrzańskich drzew, wśród których większość to dęby szypułkowe (Quercus robur) sięga 300-350 lat. Nie jest to niestety wynik rewelacyjny. W Puszczy Białowieskiej rosną olbrzymie dęby, których wiek sięga 5 stuleci …
I tak dla przypomnienia - najstarszym drzewem w Polsce jest cis pospolity (Taxus baccata) rosnący w Henrykowie Lubańskim na Dolnym Śląsku. Jego wiek ocenia się na około 1250 lat!
Nie wśród drzew należy zatem szukać najstarszych biebrzańskich organizmów. A jeżeli nie wśród zdrewniałych to czyżby u roślin zielnych?
Wiele wskazuje na to, że tymi najstarszymi są właśnie rośliny zielne, które rozmnażają się wegetatywnie, czyli co roku wykształcają podziemne pędy (kłącza) i dzięki nim stopniowo powiększają zajmowany przez siebie obszar, tworząc tzw. klon, czyli taki „superorganizm”, którego części nadziemne wyglądają jak odseparowane osobniki, ale pod ziemią wszystko to jest połączone.
Wśród których biebrzańskich roślin należy szukać gatunków klonalnych? Badania naukowe wskazują, że najwięcej takich klonalnych roślin należy spodziewać się na siedliskach chłodnych, ocienionych, wilgotnych i ubogich w składniki odżywcze.
A gdzie są takie warunki? Właśnie na torfowiskach biebrzańskich ...
Po raz pierwszy przyszło mi to na myśl dobrych kilka lat temu - w trakcie analizowania zdjęć satelitarnych i lotniczych. Jednolita na pozór faktura turzycowisk, szuwarów oglądanych z wysokości kilkunastu kilometrów, nagle – w trakcie powiększania, zbliżania się do ziemi - przyjęła niezwykle zróżnicowany charakter pięknej mozaiki składającej się z setek przylegających do siebie okręgów.
Już na ziemi okazało się, że te tajemnicze koła i okręgi nie są dziełem kosmitów, ale są to klony trzciny pospolitej (Phragmites australis) i niektórych gatunków turzyc (Carex sp.). W dodatku, na zdjęciach tych widać jak rozrastające się promieniście klony wzajemnie konkurują z sobą – jak prawdziwe superorganizmy!
Jaki jest ich wiek? To wymaga precyzyjnych badań. Pobieżne obserwacje wskazują, że niektóre klony trzciny mogą mieć co najmniej 1000 lat!
Co jeszcze widać z satelity? Na zdjęciach tych dostrzec można także barłogi - legowiska dzików. Czyli można je (te dziki), policzyć na obrazach wykonanych z wysokości bliskiej 36 tys. km (wysokość na której krążą satelity geostacjonarne).