Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

Zakwitły biebrzańskie mieczyki

Mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus) razem z 3 gatunkami kosaćców (k. bezlistnym, k. syberyjskim i k. żółtym) tworzą biebrzańską rodzinę kosaćcowatych.
W naszych górach i pogórzu dochodzi do tej grupy jeszcze jedna piękna roślina – szafran spiski nazywany też krokusem (Crocus vernus).

Mieczyki charakteryzują się wyjątkowymi kwiatami – są to kwiaty lejkowato-grzbieciste, prawie 2-wargowe. Mieczykami nazywane są z racji swoich mieczowatych liści – łacińska nazwa gladius oznacza właśnie miecz lub broń.

Okwiat składa się z 6 purpurowoczerwonych działek. Trzy dolne działki o nieco podgiętych brzegach maja ciemnoczerwone smugi z białym środkiem – są wskazówką dla owadów gdzie mają lądować.

Ze względu na efektowne i barwne kwiaty o grzbiecistej koronie uprawia się je jako rośliny ozdobne.

Cechą wyróżniającą naszego mieczyka jest długość nitek pręcików. Nitki trzech pręcików są dwukrotnie dłuższe od zielonych pylników. Kwiaty zapylane są przez duże błonkówki (np.: pszczoły, trzmiele). Na kwiatach mieczyków widywano też bardzo rzadko zalatującego nad Biebrzę motyla fruczaka gołąbka (Macroglossum stellatarum).

Część podziemna jak u większości roślin z tej rodziny (za wyjątkiem kosaćców), posiada podziemną bulwocebulkę. Dolna to ubiegłoroczna cebulka, z której roślina czerpie substancje zapasowe, górna to młodsza, tegoroczna bulwocebulka, w której roślina gromadzi substancje zapasowe na przyszły rok. Obydwie mają kulisty kształt i otoczone są błoniasta osłonką.

Na Podtatrzu jeszcze dziś można oglądać całe połacie łąk pokryte tysiącami kwitnących mieczyków. Do niedawna mieczyki widywano tam jako „chwasty” wśród łanów owsa i jęczmienia! Na niżu nie jest już tak dobrze. Przyczyną wyraźnego zanikania tego gatunku jest przede wszystkim zmiana sposobu użytkowania łąk: osuszania ich i zaorywania.

Gdzie można spotkać mieczyka nad Biebrzą? Najłatwiej w okolicach Laskowca i Giełczyna w dolnym basenie Biebrzy.

Dla przypomnienia: mieczyk dachówkowaty jest rośliną objętą w Polsce ochroną gatunkową. Według Światowej Unii Ochrony Przyrody jest gatunkiem narażonym na wymarcie.

Tekst i zdjęcia: cezary werpachowski, Biebrzański PN

cwerpachowski@biebrza.org.pl