Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

Lecą gęsi lecą...

Od kilku dni obserwujemy nad Biebrzą szczyt liczebności migrujących gęsi. Jak co roku, najliczniejszym gatunkiem w stadach gęsi jest gęś białoczelna. Jednak uważni obserwatorzy ptaków mogą zauważyć, że w trakcie przelotu wiosennego udział 3 gatunków gęsi: gęgawy, zbożowej i białoczelnej, wyraźnie się zmienia. Jednym z pierwszych oznaków wiosny jest przylot gęgaw - jedynego gatunku gęsi gniazdującego nad Biebrzą. W lutym w stadach gęgaw zdarzają się tylko pojedyncze osobniki gęsi zbożowej i białoczelnej. Następnie przylatują gęsi zbożowe. Ten gatunek, wyróżniający się czarno-pomarańczowym dziobem dominował w stadach gęsi na przełomie lutego i marca. Dopiero na początku marca liczniej powracają gęsi białoczelne, które możemy obserwować w wielotysięcznych stadach na rozlewiskach, łąkach i polach nad Biebrzą. Gęsi uzupełniają rezerwy energetyczne i odpoczywają przed dalszą wędrówką, liczącą jeszcze kilka tysięcy kilometrów na lęgowiska w tundrze. W tym samym czasie gęgawy rozproszyły się już po biebrzańskich rozlewiskach, aby w trzcinach budować gniazda i składać jaja.

W ostatnią niedzielę na odcinku od Osowca do Łojów Awissa w Dolnym Basenie Biebrzy w kilku stadach obserwowano co najmniej 11 000 gęsi białoczelnych. Wśród nich zauważono 8 bernikli białolicych, bliskich kuzynów gęsi, wyróżniających się biało-szaro-czarnym upierzeniem. Dzięki temu charakterystycznemu ubarwieniu można je dość łatwo zauważyć w stadach gęsi będąc uzbrojonym tylko w lornetkę. Dużo rzadziej nad Biebrzą spotyka się inne gatunki bernikli. W tym roku dwukrotnie spotykano bernikle rdzawoszyje, najmniejsze spośród bernikli. W styczniu, jeszcze przed nastaniem prawdziwej zimy, stado 4 osobników przez kilka dni widziano w okolicy Brzostowa. Natomiast 11 marca pod Wizną obserwowano 2 ptaki. Bardzo dużej cierpliwości i zwykle lunety wymaga znajdowanie gęsi krótkodziobej. Jest to gatunek bardzo podobny do gęsi zbożowej, jednak na dziobie zamiast pomarańczowego paska jest różowy pasek. W tym samym kolorze są nogi (gęsi zbożowe i białoczelne mają nogi pomarańczowe), a upierzenie jest delikatnie jaśniejsze. Oprócz rzadszych gatunków gęsi i bernikli możemy wypatrywać osobników zaopatrzonych w obroże szyjne, w kolorze czarnym, zielonym lub żółtym. W ten sposób znakowane są ptaki na zimowiskach, głównie w Holandii i w Niemczech. Odczyty znaków na obrożach (1 duży pionowy oraz 2 mniejsze obrócone o 90 stopni) umożliwiają śledzenie szlaków migracyjnych oraz losów tych osobników.

W tym miejscu warto przypomieć kilka zasad właściwego zachowania, o których obserwatorzy gęsi powinni pamiętać, ze względu na dobro ptaków oraz komfort własny i innych obserwatorów. Gęsi znacznie mniej boją się samochodu, niż człowieka, w związku z czym warto prowadzić ich obserwacje bez wysiadania z samochodu, przy opuszczonej szybie, jeżeli chcemy wysiąść z samochodu starajmy się nie oddalać od niego. Jeżeli musimy podejść do bardziej odległego stada starajmy się chować za naturalnymi przeszkodami terenowymi typu krzewy, bele siana, ogrodzenia. Jeżeli widzimy, że gęsi zamiast żerować prostują szyje i nas obserwują oznacza to, że za chwilę mogą się spłoszyć i odlecieć - to dobry moment aby się zatrzymać i jeśli gęsi nie przestają się niepokoić podjąć decyzję o oddaleniu się od nich.

Poniżej zdjęcia z przelotów 2014 nad Biebrzą i Narwią w 3 galeriach autorstwa:

Piotra Tałałaja (BbPN), Pawła Świątkiewicza i Agnieszki Henel (BbPN).

• autor: Łukasz Krajewski, Piotr Tałałaj, data: 2014-03-19