Ptasia wiosna w dolinie Biebrzy

Change language

Read in
English

Nawigacja:

Edukacja
news_PT

Wielotysięczne stada migrujących ptaków wodno-błotnych, zatrzymujące się na rozlewiskach Biebrzy podczas wiosennej wędrówki, tworzą jedno z najbardziej widowiskowych zjawisk przyrodniczych, jakie możemy zaobserwować w Biebrzańskim Parku Narodowym i jego okolicy. Jaki ma ono przebieg w tym roku?

Za sprawą kolejnej łagodnej i krótkiej zimy powrót pierwszych ptaków wędrownych nad Biebrzę rozpoczął się już około połowy lutego. Pierwszym zwiastującym wiosnę gatunkiem okazał się w tym roku żuraw. Jego przylot pracownicy BbPN stwierdzili już 19 lutego. To data wprawdzie o sześć dni późniejsza, niż w roku ubiegłym, ale i tak znacznie wyprzedzająca średnią, przypadającą na Nizinie Północnopodlaskiej na 27 lutego (według http://avestom.blogspot.com/). Dopiero kilka dni później zaobserwowano przylot pierwszych ptaków wróblowych: szpaka i skowronka.

Innym, powszechnie zauważanym zwiastunem wiosny są obserwacje dzikich gęsi, zwłaszcza lęgowych nad Biebrzą gęgaw. Ponieważ korzystając z łagodnej aury w okresie zimowym część gęgaw (do kilkuset osobników na przełomie stycznia i lutego) zimowała nad Biebrzą, to w ich przypadku trudno wyróżnić datę pojawu pierwszych osobników przylotnych. Z całą pewnością obecnie ma już miejsce ich migracja przez dolinę Biebrzy. Świadczy o tym nie tylko silnie zwiększająca się liczebność gęsi nad Biebrzą, ale i zmiana udziału poszczególnych gatunków w ich ugrupowaniu. W lutym stada gęsi były zdominowane przez gęgawę, a pozostałe gatunki występowały w nich nielicznie. 1 marca najliczniejsza w dolinie Biebrzy była już gęś zbożowa (3400 os.), a następnie gęś białoczelna (2000 os.). Wzrosły tu już także liczebności innych migrujących ptaków wodnych: łabędzia krzykliwego (200 os.), świstuna (1200 os.) i rożeńca (280 os.). Ponadto pojawiły się pierwsze osobniki kolejnych skrzydlatych podróżników: łabędzia czarnodziobego, czapli białej, czajki, siewki złotej i bataliona. Tym samym wiosenny przelot ptaków rozpoczyna się w całej swojej okazałości i zapewne wkrótce będziemy obserwować w dolinie Biebrzy już nie tysiące, a dziesiątki tysięcy ptaków.

Wysoka liczebności przelotnych ptaków wodno-błotnych nad Biebrzą może jednak utrzymywać się w tym roku krócej, niż w latach poprzednich. Wynika to z niskiego, jak na tę porę roku, stanu wody w Biebrzy i spodziewanego szybszego ustępowania rozlewisk. Kto chciałby przeżyć spektakl ptasiej wędrówki w dolinie Biebrzy powinien ją odwiedzić jeszcze w marcu.

Zachęcając do wiosennych obserwacji nad Biebrzą pragnę jednocześnie zwrócić uwagę na konieczność prowadzenia ich w sposób etyczny, bez niepokojenia i płoszenia ptaków. W tym miejscu warto zacytować apel do osób obserwujących i fotografujących gęsi, jaki opublikował w mediach społecznościowych Michał Polakowski, jeden z ornitologów prowadzących badania migrującej awifauny w Kotlinie Biebrzańskiej:

„Część osób obserwujących gęsi nad Biebrzą i sąsiednią Narwią robi to umiejętnie, nie płosząc ich nagminnie, ale zawsze trafi się trochę osób, które robią to niewłaściwie i nieustannie je podnosi i płoszy, albo próbując za blisko podejść, albo zrobić zdjęcie życia. Warto dać gęsiom trochę spokoju i nie przekraczać dystansu ucieczki przynajmniej z jednego, bardzo ważnego powodu. Arktyczne gęsi zaczynają gniazdować jeszcze zimą, kiedy nieliczne płaty tundry dostępne są do budowy gniazda i wysiadywania jaj. To dlatego, żeby pisklęta kluły się i dorastały w warunkach krótkiej, syberyjskiej wiosny. W trakcie przelotu wiosennego dorosłe gęsi, które wędrują na lęgowiska, żerując muszą zgromadzić zapasy energetyczne nie tylko na długi przelot, ale także na zbliżający się sezon lęgowy. W związku z tym muszą mieć spokój żeby się najeść i zgromadzić niezbędną energię. Stąd płoszenie ich (…) działa zarówno na gorsze przygotowanie do dalszej wędrówki, jak też na ich kondycję rozrodczą i mniejsze szanse w konkurencji o miejsca do gniazdowania. Ma to szczególne znaczenie w tak ważnych miejscach żerowania i odpoczynku na przelocie wiosennym jak Kotlina Biebrzańska. Niniejszym apeluję - zachowajmy umiar w obserwacjach i fotografowaniu tych ptaków po to, żeby mogły spokojnie dolecieć na Syberię i osiągnąć sukces rozrodczy."

Przyłączając się do powyższego apelu chciałbym dodać, iż tej wiosny, przy słabszych warunkach żerowiskowych wynikających z mniejszej ilości wody w dolinie Biebrzy, jest on szczególnie aktualny. Kilka rad, jak obserwować gęsi unikając ich płoszenia, zamieściliśmy w ubiegłorocznej informacji o ich wędrówce - tutaj.

Tekst: Krzysztof Henel