Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

całkiem śmierdzący temat ...

Nie dość, że bezwstydny to jeszcze smrodliwy!

Mokro i ciepło i ... w lasach mamy prawdziwy wysyp pięknych grzybów. Dzisiaj o gatunku, który od bardzo dawna wzbudzał moją ciekawość.

Będzie o sromotniku bezwstydnym (Phallus impudicus).

Polski lud nazywa go na bardzo wiele sposobów: śmierdziak, śmierdziuch, śmierdziel, smrodnik, smrodziuch, sromnik, bedłka pańska, jajczak. Anglicy nazywają go stinkhorn, czyli śmierdzący róg ...

Jest to grzyb o niezwykłej wręcz budowie! Młode osobniki przypominają jaja. Notabene nazywane są jajkami wiedźmy Na ich przekroju widać uformowany wewnątrz owocnik. Osłona zbudowana jest z dwóch warstw - między nimi galaretowata masa. W trakcie dojrzewania jajo pęka i wydostaje się z niego owocnik (receptakl), którego główkę pokrywa wspomniana galareta. Dalej już może nie będę opisywał ...

Grzyb pachnie bardzo specyficznie! Zapach przypomina ... no właśnie - jedni porównują go z zapachem padliny. Ja raczej kojarzę go z zapachem tetrahydrotiofenu - substancji dodawanej do gazu ziemnego, jako tzw. nawaniacz.

Obecność dojrzałego owocnika możemy wyczuć już z odległości kilkudziesięciu metrów.  Zapach wydzielany jest z zielonkawej, galaretowatej substancji, która nazywa się <gleba>", ale z naszą glebą nie ma nic wspólnego! To właśnie <gleba> jest miejscem, gdzie rozwijają się zarodniki. Niezwykły zapach zwabia roje much, które zlizując tą śmierdzącą masę - rozprzestrzeniają zarodniki.

 Na załączonych zdjęciach widać kilka gatunków much. Między innymi są tam muchy plujki (Calliphora vicina) oraz zielono-metaliczne muchy z rodzaju Lucilia, a także smukłe i rude Dryomyza anilis.

Badania populacji borsuków (Meles meles) prowadzone w Irlandii wykazały, że obecność sromotników może w pewnym zakresie sprzyjać zachowaniu dobrej kondycji zdrowotnej tych zwierząt! W skrócie polega to na tym, że im więcej sromotników koło kolonii borsuków - tym więcej jest tam much - tym szybciej ciała młodych borsuków (które charakteryzuje wysoka śmiertelność) są rozkładane - tym zdrowiej żyje się pozostałym ... Trochę to skomplikowane, ale naukowcy coraz to nas zaskakują!

Nie dalej jak 10 lat temu zmierzyli siłę, jaką osiąga rosnący owocnik sromotnika. Wyniki są szokujące! Tempo wzrostu sięga 15 cm na godzinę, a ciśnienie jakie wywiera rozrastający się owocnik dochodzi do 1.33 kPa! Wystarcza to do przebicia się przez asfaltową drogę!

Gdzie możemy spotkać sromotnika? Jest pospolity w całej Polsce. W Biebrzańskim PN możemy go spotkać na siedliskach żyznych lasów grądowych, m.in., na Skoblej Górze, w pasie grądu między szosą a torowiskami Stacji Osowiec-Twierdza.

Na koniec kilka informacji o jego potencjalnym wykorzystaniu. W Polsce jest grzybem niejadalnym - z racji dziwnego zapachu. Natomiast w niektórych regionach Francji zbierają go i konsumują - wiadomo elegancja-Francja.

W dawnych czasach sromotnik bezwstydny był uznanym afrodyzjakiem.

Nie wiem, czy to prawda, ale jak robiłem te zdjęcia - to się nawdychałem mocno ...

tekst i zdjęcia: cezary werpachowski, BbPN. 14.07.2016