W 2017 r. do listy ptaków lęgowych Kotliny Biebrzańskiej doszły 3 nowe gatunki – szczudłak, mewa czarnogłowa i kląskawka. Lista ptaków lęgowych nad Biebrzą obejmuje 197 gatunków, z czego 187 gniazdowało w XXI wieku, w tym 171 regularnie.
Największą atrakcją ubiegłego sezonu nad Biebrzą były szczudłaki. Jest to gatunek gniazdujący dość powszechnie na południu Europy, jednak w Polsce spotykany bardzo rzadko. Zwykle zdarza się tylko kilka-kilkanaście obserwacji rocznie. Pierwszy lęg w Polsce miał miejsce w 2001 r. w Wielkopolsce. Od tego czasu odnotowano już kilkanaście przypadków gniazdowania, głównie na południu Polski. Na Północnym Podlasiu szczudłaki są spotykane nie każdego roku, zazwyczaj wiosną – od końca kwietnia do czerwca. Do ubiegłego roku nie stwierdzono ich gniazdowania.
Wiosną 2017 r. w całej Polsce odnotowano szczudłaki liczniej, niż zwykle. 8 maja pięć ptaków zaobserwowano na Zajkach (P. Malczyk i inni, źródło: www.clanga.com). Dwa dni później, być może tą samą piątkę, zaobserwowano w Brzostowie (M. Maniakowski, źródło: www.clanga.com). Po 10 maja sześć szczudłaków stale przebywało w Brzostowie, o czym mogli się przekonać liczni obserwatorzy ptaków, gdyż ptaki były bardzo dobrze widoczne z wieży obserwacyjnej. Czasami ptaki żerowały nawet na prawym brzegu rzeki, kilkanaście metrów od obserwatorów. Kilka dni później ptaki rozpoczęły składanie jaj i wysiadywanie. Ornitolodzy prowadzący coroczne badania ptaków siewkowych na powierzchni Brzostowo znaleźli 3 gniazda szczudłaków (P. Świętochowski i inni). Dorosłe ptaki wraz z młodymi były obserwowane do lipca.
Także w Brzostowie, po raz pierwszy nad Biebrzą potwierdzono gniazdowanie mew czarnogłowych. W kolonii śmieszek znaleziono 2 gniazda (P. Świętochowski). Mewy czarnogłowe, w przeciwieństwie do szczudłaków, były znacznie trudniejsze do obserwacji. Jednak uważni obserwatorzy, wyposażeni w lunety i potrafiący odróżnić ten gatunek mewy od dość podobnej śmieszki, byli w stanie je zobaczyć z wieży w Brzostowie. Mewa czarnogłowa także jest gatunkiem z południa Europy. W Polsce gniazduje bardzo nielicznie, tylko kilkadziesiąt par.
Również kląskawka jest gatunkiem z południa kontynentu. Dotychczas widziana nad Biebrzą zaledwie klika razy. W czerwcu 2017 r. w basenie górnym zaobserwowano zaniepokojoną parę (A. Grajewska)., co sugeruje obecność lęgu w pobliżu miejsca obserwacji. W drugiej połowie XX wieku obserwowano w naszym kraju wyraźną ekspansję tego gatunku w kierunku północnym, która ostatnio jednak nieco wyhamowała.
Rok 2017 przyniósł również inne ciekawe obserwacje ptaków lęgowych w Kotlinie Biebrzańskiej. Po raz drugi potwierdzono gniazdowanie sóweczki (P. Guzik i inni). Choć w przypadku tego gatunku, bardzo prawdopodobne jest częstsze gniazdowanie nielicznych par w biebrzańskich lasach, o czym mogą świadczyć coraz liczniejsze obserwacje nawołujących samców. Także po raz drugi, potwierdzono gniazdowanie wójcika (Ł. Krajewski, A. Henel) i był to zarazem jedyny pewny przypadek gniazdowania tego gatunku w ubiegłym roku w Polsce. Po raz kolejny potwierdzono gniazdowanie rożeńców, znajdując kilka gniazd i obserwując samice wodzące pisklęta (P. Świętochowski, Ł. Krajewski). Dolina Biebrzy jest ostatnim miejscem w kraju, gdzie jeszcze w miarę regularnie gniazduje ten gatunek kaczki. Ubiegły rok charakteryzował się także wyjątkowo licznym gniazdowaniem rybitwy białowąsej. W kilkunastu koloniach do lęgów przystąpiło ponad 900 par (Ł. Krajewski, P. Marczakiewicz, P. Dombrowski), podczas gdy w dotychczas najlepszym sezonie (2013) gniazdowało ich niespełna 200 par. Niestety, szybki spadek poziomu wody na początku czerwca spowodował błyskawiczne wysychanie rozlewisk, co przełożyło się na bardzo niski sukces lęgowy rybitw.
Osowiec-Twierdza 8, 19-110 Goniądz
tel. +48 857380620, 857383000
fax +48 857383021
e-mail: sekretariat@biebrza.org.pl