Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

Motyliczka mięśniowa czyli Alaria alata

Alaria alata (Goeze, 1782), zwyczajowo nazywana motyliczką mięśniową, jest niewielką, pasożytniczą przywrą osiągającą długość  3-6 mm. Pasożytuje w jelicie cienkim zwierząt drapieżnych, głównie psowatych. Alaria alata ma skomplikowany cykl rozwojowy z bardzo szerokim kręgiem żywicieli. W cyklu rozwojowym tej przywry występuje dwóch żywicieli pośrednich, pierwszym są ślimaki z rodziny Planorbidae, drugim płazy, głównie żaba trawna (Rana temporaria) i żaba wodna (Rana esculenta). W cyklu rozwojowym mogą brać udział liczni żywiciele parateniczni, m. in.: dziki, świnie, zwierzęta futerkowe, gryzonie, ptaki, jaszczurki i węże. Szeroki krąg żywicieli oraz powszechność ich występowania ułatwia zamknięcie cyklu rozwojowego tego pasożyta, a tym samym przyczynia się do jego rozprzestrzeniania w środowisku.

Istnieją doniesienia, że przywra ta może być niebezpieczna również dla ludzi. Człowiek może zostać żywicielem paratenicznym Alaria alata po spożyciu żywności pochodzenia zwierzęcego zawierającej mezocerkarie, np. żabich udek lub mięsa dzika poddanych niedostatecznej obróbce termicznej. Po zarażeniu rozwija się choroba - alarioza, która u ludzi występuje sporadycznie, ale może powodować poważne zagrożenie dla zdrowia a nawet życia człowieka. Pasożyty przechodzą z jelit do okolicznych tkanek i umiejscawiają się w wątrobie, nerkach, mózgu, płucach oraz w tkance tłuszczowej. Alarioza u ludzi jest inwazją szczególnie niebezpieczną z uwagi na wyjątkowe trudności związane z jej rozpoznaniem, głównie ze względu na brak charakterystycznych objawów. W literaturze opisano przypadek zgonu dwóch mężczyzn, u których wykryto mezocerkarie przywry z rodzaju Alaria. Mężczyźni zmarli na skutek wystąpienia rozległych zmian zapalnych, krwotocznych i martwiczych w wielu narządach spowodowanych obecnością mezocerkarii. Opisano również przypadek zachorowania dwóch mężczyzn z podejrzeniem zapalenia siatkówki i nerwu wzrokowego. Po wykonaniu wielu badań i uwzględnieniu kilku różnych jednostek chorobowych zdiagnozowano postać oczną alariozy. Najbardziej znany w literaturze jest przypadek zarażenia człowieka mezocerkariami znajdującymi się w niedogotowanym mięsie dzikiej gęsi. U chorego zaobserwowano początkowo pokrzywkę i obturacyjne skurcze oskrzeli, a po pewnym czasie pojawił się guz podskórny, który zawierał mezocerkarie.

Mezocerkarie Alaria alata są stwierdzane w badaniach sanitarno-weterynaryjnych tusz zwierząt rzeźnych i łownych prowadzonych w kierunku włośnicy. Wykrycie obecności tego pasożyta w tuszy np. dzika skutkuje uznaniem mięsa za niezdatne do spożycia. Jednak metody stosowane przy wykrywaniu włośnicy nie są odpowiednie do wykrywania Alaria alata i mogą dawać fałszywie ujemne wyniki. Jednocześnie pasożyt ten cechuje się znaczną opornością na mrożenie, a także na wysokie temperatury. Jedynie obróbka termiczna powyżej 71°C i fermentacja mogą inaktywować mezocerkarie, zapewniając bezpieczeństwo żywności.

Więcej informacji na temat Alaria alata można znaleźć w artykule „Występowanie przywry Alaria alata u lisa rudego w północno-zachodniej Polsce”, opublikowanym w czasopiśmie Japanese Journal of Veterinary Research. Artykuł można pobrać poniżej.

Bibliografia dostępna u autora

• autor: Agnieszka Tylkowska, data: 2018-10-02