Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna

Jemiołuszki

Jemiołuszki gniazdują w północnej strefie tajgi, często w odludnych, starych borach bogatych w porosty, na podmokłym, torfowym terenie. Nie lęgną się w Polsce, są tu jedynie zimowym gościem. Pierwsze ptaki pojawiają się właśnie teraz, w listopadzie. Zwykle stada składają się z kilkudziesięciu osobników. W niektóre lata jemiołuszki migrują masowo, co przybiera formę nalotów inwazyjnych. Wtedy to ptaki pojawiają się w dużych ilościach i to w miejscach znacznie oddalonych na południe od miejsc, gdzie spotykamy je w latach „normalnych”. Jeden osobnik, który został zaobrączkowany w Polsce, przeleciał ok. 5500 km z zimowisk na lęgowiska położone we wschodniej Syberii!
Jemiołuszka to krępy ptak, nieco mniejszy od szpaka. Samce różnią się od samic kilkoma subtelnymi cechami. Czarny śliniak samca jest ostro ograniczony od dołu, gdy u samicy jest on w tym miejscu rozmyty. Zakończenie sterówek - szeroki żółty pas, jest wyraźnie większy u samców, niż u samic. Kolejną cechą dymorfizmu jest liczba czerwonych rogowych wyrostków, stanowiących przedłużenie stosiny lotek II-rzędu. U samców te ozdobne płytki są zwykle dłuższe i liczniejsze (6-8) niż u samic (5-7). Zdarza się, że starsze i zdrowe samce mają takie wyrostki również na niektórych sterówkach.
Końce lotek I rzędu u samów mają żółty zewnętrzny i szeroki biały brzeg wewnętrznej chorągiewki, co tworzy V na końcu każdej lotki. Samice natomiast mają węższe białe brzegi wewnętrznych chorągiewek co tworzy wąskie, bądź niekompletne białe V.
Młode ptaki nie posiadają czerwonych, rogowych wyrostków. Na zakończeniu lotek dłoniowych widoczne są jedynie jasnożółte, proste kreski, a więc brak V, ogon natomiast zakończony jest wąskim żółtym pasem. 
Skąd biorą się inwazje? Jesienią i zimą jemiołuszki poszukują owoców bogatych w cukry, np. głogu, wiciokrzewu czy jemioły. Ich przysmakiem jest też jarzębina, chętnie  zjadają owoce róży i rokitnika. Jesienią jemiołuszki gromadzą duże rezerwy tłuszczu, który może stanowić nieco tylko mniej niż połowę masy ich ciała. Zimą niezwykle rozrasta się im również wątroba. Narząd ten musi być wysoce sprawny, ponieważ dzięki niemu jemiołuszki wyjątkowo skutecznie trawią częściowo sfermentowane owoce omijane przez inne ptaki. Wątroba wydziela ogromne ilości enzymu - dehydrogenazy alkoholowej, która pomaga w detoksykacji etanolu obecnego w owocach. Wyjątkowo przemarzły i mocno sfermentowany pokarm może nawet podtruwać jemiołuszki, czyniąc je okresowo niezdolnymi do lotu. 
Warto poznać głos kontaktowy jemiołuszek. Jest to przyjemne wibrujące „sirrrrr”, przypominające głos małych dzwoneczków, szczególnie gdy najczęściej wydawany jest chóralnie przez stado – Głos on line.

Autor tekstu: Beata Głębocka, BbPN
Autorzy zdjęć: Piotr Tałałaj, Andrzej Kruszewicz, Ireneusz Masłowski
Głos jemiołuszki źródło: www.xeno-canto.org

Jemiołuszki w czasie migracji narażają się na wiele niebezpieczeństw – napowietrzne linie energetyczne, koty, auta, kolizje z szybami. Wiele z nich ginie. Zabezpieczmy szyby, żeby nie zabijały więcej ptaków. Informacje jak to skutecznie zrobić znajdują się na stronie internetowej i profilu FB Fundacji Szklane Pułapki. Jeśli jesteś świadkiem kolizji ptaka z szybą zgłoś obserwację do rejestru Fundacji: http://www.xn--szklanepuapki-4hc.pl/