Banery

  • Polskie Parki Narodowe
  • bilety online eparki.pl
  • RAMSAR
  • Ministerstwo Klimatu i Środowiska
  • NATURA 2000
  • ograniczenia

Dane kontaktowe

Osowiec-Twierdza 8, 
19-110 Goniądz

tel. +48 85 738 0620,
85 738 3000
fax +48 85 7383021

sekretariat@biebrza.org.pl

Intranet

Intranet - Logowanie

Więzi z przyrodą

Więzi z przyrodą

Słońce zachodzi. Nadszedł mglisty, rześki wiosenny wieczór. Razem z mgłą w stronę wsi zaczął nadciągać zapach łąk, które właśnie obudziły się do życia. Zapach jakże charakterystyczny, dobrze znany mieszkańcom. Zmysły ludzkie zaczynają inaczej pracować. Czujemy zapach bagien, pomieszany z zapachem zieloności, która właśnie wystrzeliła, a wydaje się, jakbyśmy czuli najlepsze perfumy. Słyszymy ciszę, mimo, że na łąkach i w olsach ptasie trele niosą się echem wśród mokradeł. Nagle z tej hipnozy doznań budzi nas klangor żurawia, nagły, głośny, odpowiada mu drugi.

  • -
  • -

- Żurawie- słychać głos sąsiada - szybko przylecieli oni w tym roku, może lato suche być.
Zawsze fascynowało mnie odczytywanie i interpretacja zachowań zwierząt, małe, drobne szczegóły, z których choćby prognozować pogodę. Jaka będzie wiosna, jakie lato, czy zboże w tym roku obrodzi, jak dużo będzie siana, kiedy pojawią się przymrozki… Swoista encyklopedia. 
- Zimna woda w Biebrzy jeszcze, to powinna płotka dobrze brać, bo jak zaraz zakwitnie czeremcha, wtedy już nie ma co iść płotki łapać- dodał sąsiad, po czym stwierdził - Żaby wyleźli, ale mało latoś, nie dziw, że bociany chude jakieś chodzą. Ale za to szpaki szybko przylecieli, wielkie zrobili się, jak gołębi, jak szpak szybko pojawił się, to już wiadomo, że zimy koniec.
 

  • -
  • -

Takie rozmowy to skarbnica wiedzy, która ukazuje jak wyglądało i wygląda podejście do zwierząt mieszkańców wsi położonych nad Biebrzą, gdzie u jej źródeł początek biorą tętniące życiem bagna. Zwierzęta od wieków inspirowały twórców ludowych i rzemieślników, rzeźbiarzy, malarzy, śpiewaków. Bardzo często motywy zwierzęce pojawiały się w zdobieniach domów, płotów, na tkaninach czy ceramice i niosły za sobą określoną symbolikę. Informowały również o stosunku ludzi do otaczającej przyrody. Wśród zwierząt nierozerwalnie kojarzonych z tą mokradłową krainą a zarazem budzących skrajne emocje wśród mieszkańców wymienić należy łosia, bobra i wilka. 

  • -
  • -
  • -
  • -

W opowieściach najstarszych mieszkańców łoś opisywany był jako zwierzę tajemnicze, symbol życiowej siły i mądrości.  Zwierzę to budziło respekt. Z łosiem nie należało się wadzić, bagna zdecydowanie należały do niego, człowiek zdawał sobie z tego sprawę, schodził mu z drogi, nie zaczepiał. Wyobrażenie jego potęgi bardzo często przenosiło się do opowieści o spotkaniu z łosiem, w których przerysowywano zarówno jego wielkość, jak i rozpiętość łopat. Widok łosia idącego przez bagienne łąki ma w sobie coś niezwykłego. 
- Tam to będzie łoś - mówi sąsiad wskazując palcem zarys zwierzęcia na zamglonej łące- ale wielka bestia, samiec pewno. Tutaj co roku łosica ma małe. Zależy od roku, czasem dwa, czasem jedno, jak ma dwa, to na łąkach trawa lepsza będzie, więcej siana. W tym roku jeszcze ja nie widział.
W łosiu widziano często zwierzę mające kontakt z zaświatami. Obecnie łoś postrzegany i traktowany jest różnie. Te najbardziej pozytywne skojarzenia, które spotkać można wśród mieszkańców to piękno, dobro i pozytywna energia. Inne są już mniej przychylne.
 

  • -
  • -

Bóbr, również budził i budzi sporo kontrowersji. Wybitny inżynier, budowniczy i wizjoner, który potrafi zmienić cały ekosystem w miejscu w którym się pojawi. Doskonały drwal umiejący bez problemu obalić nawet najgrubsze drzewo. Jego prace hydrologiczne bardzo często są sprzeczne z zamysłem ludzi. Rozmowy na temat bobrów pojawiają się co chwilę, szczególnie w czasie sianokosów. Bobry były związane z bagnami, jak i samą Biebrzą od zawsze. Niektórzy najstarsi mieszkańcy wsi położonych nad Biebrzą do dnia dzisiejszego nazywają rzekę Bobra. Płynąc Biebrzą co jakiś czas trafimy na żeremie bobrów. Dawniej ludzie zwracali uwagę na przygotowania bobrzych rodzin do zimy. 
- Wczoraj chodził do rzeki to widział bobry - dodaje sąsiad - ale zapamiętaj, jak jesienią szybko do roboty ruszą i zapasy zaczną zbierać znaczy się i nam czas sie szykować bo zima długa i ostra sie zapowiada. Tak mnie ojciec, świętej pamięci, zawsze mówił i trzeba przyznać, że rację miał.
Ale bobry nigdy nie miały łatwo. Ceniono sobie ich mięso, sadło czy futro, co między innymi doprowadziło do drastycznego spadku liczebności tych zwierząt. Jednak dolina Biebrzy jest miejscem, w którym zwierzęta te czują się wyjątkowo dobrze, a odbudowa populacji nie sprawiła im dużego problemu.
 

  • -
  • -

Wilk, jedno z niewielu zwierząt, które powodują strach i zachwyt, wrogość i ciekawość. Pojawienie się wilków w okolicy wsi automatycznie pobudza ludzką wyobraźnię. Odkurzane są wtedy stare opowieści i okoliczne legendy, w których bohaterem był wilk. Prawie wszystkie opierają się na podobnym schemacie: historia jak najmocniej mrożąca krew w żyłach (nie zawsze zgodną z prawdą, często przerysowana). Wilki utożsamiano ze złymi mocami, okrucieństwem, a nawet diabłem, więc najczęściej się ich bano. Gospodarze na szczęście wiedzieli gdzie wilki przebywały, gdzie znajdowały się ich nory, tak by nie wchodzić im w drogę.
- A widzieliście ostatnio wilka? - pytam sąsiada na koniec rozmowy.
- Nie widział i chwała Bogu! Na co mnie biedy sprowadzać do domu. Ja im złego nie życzę i przeszkadzać nie będę to i mnie zostawią w spokoju. Chociaż syn śmieje sie ze mnie i mówi, że to jakieś głupie gadanie, ale dmuchać na zimne wolę.
Dzisiaj podejście do wilka nad Biebrzą nie jest jednoznaczne, choć najczęściej pojawia się wrogość spowodowana głównie strachem. Wilk jest jednym ze zwierząt najbardziej piętnowanych przez człowieka.  Tak było i jest, ale czy będzie, to zależy tylko od nas.
 

  • -
  • -

Dawniej ludzi z przyrodą łączyła silna relacja emocjonalna, wzmocniona wieloma wierzeniami i bogatą symboliką. Poprzez obserwację zwierząt i ich zachowań próbowali oni odkryć i zrozumieć otaczający świat. Tłumaczyć wiele zjawisk oraz ludzkich zachowań. Wierzyli też, że tak jak ludzie, zwierzęta posiadają zmysły i instynkty umożliwiające im kontakt z człowiekiem, poznanie jego emocji, nawiązanie relacji. Sięgajmy do tej skarbnicy. Potrzebujemy tego my. Potrzebuje tego przyroda. Nasi bracia mniejsi.

Tekst: Piotr Ackiewicz

„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz Gminy Lipsk"

  • -
  • -
  • -