w trosce o bagna i ludzi

Jeśli posadzisz w ogrodzie rodzime gatunki drzew i krzewów, takich jak: brzoza, jabłoń, bez czarny, głóg, jarząb czy berberys, zapewnisz ptakom naturalne pożywienie przez całą zimę. 

Jeśli pozwolisz, aby na kwiatach ostów czy łopianów zawiązały się główki nasienne, przyciągniesz do ogrodu ptaki, np. jaskrawo ubarwione szczygły.

Jesienią zwykle brakuje nektaru i pyłku, które nadal są niezbędnym pożywieniem dla wielu owadów; zadbaj więc o to, by w twoim ogrodzie rosły rośliny późno kwitnące, takie jak stokrotki czy astry. 

W październiku z pewnością spotkasz w swoim ogrodzie wiewiórkę poszukującą żołędzi i orzechów laskowych. 

Unikając spryskiwania trawnika chemikaliami, sprawisz, że będzie on stanowił bogatą bazę pokarmową dla ptaków, które znajdą tu bogactwo bezkręgowców.

Prace jesienią:

– Posadź rodzime gatunki drzew i krzewów owocowych;

– Posadź niezapominajki i bratki;

– Zostaw opadłe liście, aby zapewnić schronienie zimującym zwierzętom, np. jeżom;

– Posadź cebulki roślin, które zakwitną już wczesną wiosną, jak np.: krokusy, tulipany czy żonkile;

– Pozostaw nasiona na obumarłych tegorocznych roślinach, aby zapewnić pożywienie ptakom.

Jeże

Liczba jeży spada i ważne jest, abyśmy zrobili wszystko, co w naszej mocy, aby zapewnić im bezpieczny dom do życia. Wiele z nich ginie nieumyślnie zabijanych przez ludzi: na drodze, podczas koszenia, na skutek stosowania chemii ogrodowej, a także w ogniskach.

Istnieje wiele sposobów na zapewnienie jeżom domu we własnym dzikim zakątku

1. Jesienią jeże szukają osłoniętych miejsc do przezimowania. W mroźną zimę przejdą w stan hibernacji, pojawią się dopiero gdy będzie cieplej. Upewnij się, że mają do dyspozycji gęsty podszyt, dużo opadłych liści i trawy różnej długości, gdzie będą mogły się ukryć. Ich gniazda, zbudowane zwykle z mchów, trawy, liści i innych resztek ogrodowych, mogą być dość duże. Schronienia jeży można znaleźć w zacisznym miejscu, pod gęstymi krzewami lub stertami liści. Zawsze sprawdzaj ogniska, stosy liści, skoszone trawy, pryzmy kompostu i worki ze śmieciami przed spaleniem, lub wyrzuceniem.
2. Jeśli twój ogród jest otoczony ogrodzeniem lub murem, postaraj się zrobić w nim mały otwór z każdej strony, aby jeże mogły swobodnie wędrować od sąsiada do sąsiada. 
3. Innym sposobem na zapewnienie jeżom miejsca w naszych ogrodach jest wystawienie dla nich specjalnego domku. Umieść go z dala od bezpośredniego nasłonecznienia, z wejściem odwróconym od dominujących wiatrów. Najlepiej pod osłoną gęstej roślinności lub pod rzadko użytkowanym budynkiem. Jeśli wiesz, gdzie jeż zbudował swoje gniazdo w przeszłości, rozważ umieszczenie domku właśnie w tym miejscu lub podobnym środowisku. Oprzyj się pokusie zaglądania do środka. Zawsze najlepiej nie przeszkadzać potencjalnym mieszkańcom. 
4. Jeże żywią się różnymi bezkręgowcami, takimi jak ślimaki, chrząszcze, gąsienice i dżdżownice. Unikaj używania chemikaliów. Nie tylko powodują one zmniejszenie liczby owadów, ale mogą być szkodliwe dla samych jeży. 
5. Miej oko na śmieci w ogrodzie. Wiele przedmiotów może uwięzić lub zranić jeże. Warto usunąć fragmenty starej siatki, plastikowe kubki, butelki, drut kolczasty.
6. Jeśli masz staw, postaraj się, aby był on wyposażony w odpowiednie platformy i pochyłe tarasy wychodzące z wody. Jeże lubią pić ze stawów i zdarza się, że wpadają do wody. Mimo że dobrze pływają, brak szybkiej możliwości wyjścia, może być dla nich niebezpieczny. 
7. Miej oko na psy w ogrodzie. Zarówno pies, jak i jeż mogą nie wyjść cało ze wzajemnej konfrontacji.