w trosce o bagna i ludzi

Planowanie przestrzenne

Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie zagospodarowania przestrzennego w Polsce jest ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku. Dokumentem kształtującymi politykę przestrzenną na terenie gminy jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, będący aktem prawa miejscowego, stanowi podstawę planowania przestrzennego w gminie. Ustalenia planu miejscowego określające przeznaczenie, warunki zagospodarowania i zabudowy terenu, a także rozmieszczenie inwestycji celu publicznego, kształtują sposób wykonywania prawa własności nieruchomości. Z punktu widzenia inwestora plan miejscowy stanowi najważniejszy dokument decydujący o tym, czy planowane przez niego zamierzenie, np. budowa domu, jest możliwe do zrealizowania i w jakich warunkach. Jednak według danych zebranych przez Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN z 2017 roku w Polsce miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego pokrywają jedynie 18,8% powierzchni Polski.

W przypadku braku planu miejscowego na terenie gminy zarówno decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego jak również zmiana zagospodarowania terenu polegająca na budowie obiektu budowlanego czy zmiana jego sposobu użytkowania odbywa się w drodze decyzji (odpowiednio jest to decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzja o warunkach zabudowy). Z punktu widzenia inwestora, który zamierza uzyskać ww. decyzję w odniesieniu do obszaru w granicach parku narodowego i otuliny procedura w obu przypadkach jest identyczna. Proces uzyskania decyzji jest przedstawiony na wykresie poniżej. Należy pamiętać, iż poza Dyrektorem Parku Narodowego, który ocenia możliwość wystąpienia negatywnego oddziaływania na przyrodę i krajobraz parku narodowego przedsięwzięcia, projekt decyzji o warunkach zabudowy jest przedkładany do uzgodnienia z innymi organami, badającymi sprawę zgodnie z przepisami odrębnymi. Dyrektor Parku wydaje postanowienie w terminie dwóch tygodni od wpłynięcia wniosku o uzgodnienie.

Do czasu uchwalenia Planu Ochrony Parku obowiązują Zadania Ochronne wydawane na okres trzech lat w formie Zarządzenia Ministra Środowiska i Klimatu. Jeśli projektowana inwestycja jest niezgodna z Planem Ochrony lub Zadaniami Ochronnymi a tym samym może negatywnie wpłynąć na przyrodę i krajobraz Parku Narodowego nie zostanie uzgodniona przez Dyrektora Parku Narodowego.

Na terenie Parku Narodowego inwestycja może być zrealizowana jedynie po uzyskaniu zgody Ministra właściwego ds. środowiska, jest to tzw. decyzja derogacyjna. Zgodnie z art. 15 ust. 7 ustawy o ochronie przyrody wniosek o wydanie zezwolenia na odstępstwo od zakazów zawiera: 1) imię i nazwisko oraz adres albo nazwę i siedzibę wnioskodawcy; 2) wskazanie zakazów, od których wnioskodawca zamierza uzyskać zezwolenie na odstępstwo; 3) cel wykonania wnioskowanych czynności wraz z uzasadnieniem; 4) opis planowanych czynności; 5) lokalizację wykonywania planowanych czynności; 6) uzasadnienie braku rozwiązań alternatywnych względem planowanego wariantu w przypadku realizacji inwestycji liniowych celu publicznego lub w przypadku realizacji inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej o nieliniowym charakterze w celu związanym z zapewnieniem telekomunikacji na obszarze parku narodowego; 7) opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na przyrodę parku narodowego.

Planujesz inwestycję np. budowę domu jednorodzinnego na terenie otuliny Biebrzańskiego Parku Narodowego? Na co zwrócić uwagę? Czego unikać, aby planowana inwestycja nie naruszała wartości przyrodniczych i krajobrazowych?

Obszar parku narodowego jest najwyższą formą ochrony przyrody w Polsce chroniącą ostatnie fragmenty najbardziej cennych przyrodniczo terenów naszego kraju. Dlatego tak ważne jest, aby na etapie planowania inwestycji uwzględnić rozwiązania przyjazne przyrodzie, które często zupełnie nie mają wpływu lub nawet obniżają koszty całej inwestycji. Poniżej lista wskazówek, na które warto zwrócić uwagę przy projektowaniu:

• dostosować bryłę, gabaryty i formę architektoniczną budynku do lokalnej, tradycyjnej zabudowy: dachy dwuspadowe z lukarnami, kolor elewacji i dachu nie kontrastujący z otoczeniem, nawiązujący do kolorów natury: odcienie beżu, brązu, piasku, szarości, kamienia, elementy drewniane. Pozwoli to wkomponować nowy obiekt w istniejący układ urbanistyczny;
• zrezygnować z ogrodzenia posesji lub zastosować ażurową konstrukcję bez podmurówki, z prześwitem 20 cm nad gruntem. Zrezygnować z ogrodzeń betonowych (gotowych prefabrykatów). Ogrodzenie nie powinno być zakończone ostrymi elementami. Ogrodzenia utrudniają lub uniemożliwiają przemieszczanie zwierząt, zwierzęta mogą się zranić próbując je sforsować;
• zrezygnować z dekoracyjnego oświetlenia elewacji budynku. Jest to całkowicie zbędna dekoracja, która zaburza funkcjonowanie organizmów aktywnych po zmierzchu głównie nietoperzy. Ochrona nocnego nieba ma na celu wyeliminowanie zjawiska tzw. zanieczyszczenia światłem. Obszar doliny Biebrzy jest jednym z nielicznych terenów w kraju, w których możliwe jest prowadzenie nocnych obserwacji nieba, co stanowi niezwykłą atrakcję turystyczną;
• zrezygnować z utwardzenia terenu posesji kostką brukową, unikać "betonowania" posesji;
• zachować dotychczasowe ukształtowanie terenu nieruchomości. Jej unikalna rzeźba tworzy mikrosiedliska dla fauny i flory, oczka wodne są miejscem rozrodu płazów i bezkręgowców. Nie równać terenu inwestycji "z ziemią", nie stosować insektycydów i środków ochrony roślin;
• stosować różnorodne nasadzenia rodzimych gatunków w przydomowych ogródkach i unikać monokulturowych nasadzeń typu żywopłot z żywotnika (Thuja L.). Zachować istniejącą zieleń, zwłaszcza drzewa. Nie wprowadzać gatunków inwazyjnych obcego pochodzenia. Przepisy związane z gatunkami obcymi zawiera ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych.

• autor: Anna Piekarska, data: 2022-03-14